Prowadziłeś firmę? Sprawdź, czy liczy się do stażu pracy i emerytury. Nowe przepisy, stare nieporozumienia

Czy okres prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej liczy się do stażu pracy? Czy zwiększy wysokość emerytury? Czy po latach bycia „na swoim” można dostać więcej urlopu lub dodatek stażowy? Wokół tych pytań narosło sporo nieporozumień – szczególnie po ogłoszeniu projektu zmian w Kodeksie pracy, które mają wejść w życie już wkrótce. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wydało nawet specjalny zestaw pytań i odpowiedzi, by rozwiać wątpliwości. Problem w tym, że wiele osób… zrozumiało je opacznie.

Spróbujmy więc wyjaśnić tę sprawę raz a dobrze.
 

Czym właściwie jest „staż pracy”?

Staż pracy to potoczne określenie sumy lat, które dana osoba przepracowała – najczęściej na podstawie umowy o pracę. Ale to pojęcie funkcjonuje w kilku różnych kontekstach:

Staż do uprawnień pracowniczych – czyli np. prawo do dłuższego urlopu wypoczynkowego, dodatków stażowych, nagród jubileuszowych itp.

Staż emerytalny – czyli okresy składkowe i nieskładkowe, które ZUS bierze pod uwagę przy wyliczaniu emerytury.

Staż zawodowy – wymagany np. przy rekrutacji na stanowiska, gdzie liczy się doświadczenie w danym zawodzie lub branży.

Każdy z tych „staży” działa na nieco innych zasadach i… niestety nie zawsze się pokrywają. Tu zaczynają się problemy.

 

Nowe przepisy a staż pracy – co się zmienia?

Ministerstwo zaproponowało, by do stażu pracy w kontekście pracowniczym wliczać również niektóre okresy dotąd pomijane – jak np.:

• prowadzenie działalności gospodarczej,

• praca na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umów zleceń).

Uwaga: chodzi wyłącznie o staż liczony do uprawnień pracowniczych, a nie do emerytury!

W praktyce oznacza to, że jeśli ktoś kiedyś prowadził działalność gospodarczą, a teraz jest zatrudniony na umowie o pracę, to jego wcześniejsze „samozatrudnienie” może zostać doliczone do stażu pracy. Dzięki temu może zyskać:

• dłuższy urlop wypoczynkowy (26 zamiast 20 dni po 10 latach łącznego stażu),

• dodatek stażowy, jeśli obowiązuje w danym zakładzie pracy,

• dostęp do benefitów zarezerwowanych dla osób z dłuższym doświadczeniem zawodowym.

Ale czy działalność liczy się do emerytury?

Tu sprawa wygląda inaczej. W przeciwieństwie do uprawnień pracowniczych, system emerytalny opiera się głównie na opłaconych składkach, a nie rodzaju zatrudnienia. Dlatego:

Tak – prowadzenie działalności gospodarczej liczy się do emerytury, ale tylko wtedy, gdy były opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne do ZUS-u.

W ZUS liczy się tzw. okres składkowy – a osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą są zobowiązane do regularnego płacenia składek. Z tego tytułu gromadzą środki na koncie emerytalnym, co przekłada się na przyszłą emeryturę.
 

Dlaczego więc wokół tego jest tyle nieporozumień?

Bo projekt ustawy mówi tylko o „stażu pracy”, ale nie chodzi w nim o ZUS ani emerytury. A większość ludzi łączy te pojęcia automatycznie.

W oficjalnym komunikacie ministerstwa wprost padają odpowiedzi:

Czy zmiany wpłyną na wysokość emerytur?
Nie. Projektowane przepisy odnoszą się tylko do uprawnień pracowniczych.
Czy wliczenie działalności uprawnia do przeliczenia emerytury?
Nie. Przepisy nie mają wpływu na świadczenia z ZUS.

Tymczasem wiele osób zinterpretowało to odwrotnie – że działalność będzie miała wpływ na świadczenia z ZUS. A to nieprawda – działalność gospodarcza nie uprawnia do przeliczenia emerytury.

A co z urlopem i dodatkiem stażowym na działalności?

Tu również trzeba jasno powiedzieć: prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą nie masz prawa do urlopu wypoczynkowego ani dodatku stażowego – bo nie jesteś pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy.

Możesz wziąć wolne, ale nie dostajesz za nie płatnego urlopu – po prostu nie wystawiasz faktur i nie zarabiasz. Nie przysługują Ci też żadne pracownicze dodatki, świadczenia, ani ochrona wynikająca z zatrudnienia etatowego.

Nowe przepisy nie zmieniają tego faktu. Działalność wciąż jest działalnością – zmianie ulega tylko to, że może zostać „uznana” jako równoważna zatrudnieniu przy obliczaniu stażu pracowniczego w nowej pracy.

Przykład z życia:

Pani Anna przez 7 lat prowadziła własną firmę (płaciła ZUS). Potem podjęła pracę na etacie w urzędzie. Wcześniej jej urlop wynosił 20 dni – bo nie liczono działalności jako stażu pracy.

Po wejściu w życie nowych przepisów, będzie mogła doliczyć te 7 lat – co oznacza, że osiąga 10 lat stażu i automatycznie przysługuje jej 26 dni urlopu.

Ale nie dostanie wyższej emerytury tylko dlatego, że wliczono jej JDG do urlopu. Na emeryturę wpływają tylko składki ZUS, a nie „prawo do urlopu”.
 

Najważniejsze wnioski

Działalność gospodarcza liczy się do emerytury, jeśli były opłacane składki ZUS.
Nowe przepisy wliczają JDG do stażu pracy – ale tylko dla celów pracowniczych (np. urlop).

-Nie wpływa to na wysokość emerytury ani nie daje prawa do przeliczenia renty.
-Prowadząc firmę, nie masz prawa do urlopu w sensie kodeksowym ani dodatków stażowych.

Zmiany te mogą być korzystne dla osób, które po latach samozatrudnienia wracają do pracy etatowej – bo ich wcześniejszy wysiłek nie przepadnie. Ale dla emerytury nic się nie zmienia – tu jak zawsze liczy się: ile i jak długo płaciłeś składki.

Zródło: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej